เนื้อปลาดุกแช่เย็น (Pangasius Hypophthalamus) เป็นอาหารประเภทปลาชนิดใหม่สำหรับผู้บริโภคในสหรัฐฯ ยุโรป และภูมิภาคลาตินอเมริกา ได้มีการพัฒนาการผลิตและตลาดการส่งออกอย่างรวดเร็วในระยะเวลาประมาณ 10 กว่าปีที่ผ่านมา และในปัจจุบัมีระดับการผลิตและการส่งออกที่แข่งขันกับเนื้อปลานิลแช่แข็ง กุ้งแช่แข็ง และปลาแซลมอนแช่เย็น ปัจจัยที่สนับสนุนการขยายตัวของตลาดเนื้อปลาดุกแช่เย็นอย่างรวดเร็วคือ ความได้เปรียบทั้งในด้านราคาและรสชาติ
ผู้ที่พัฒนาการผลิตเนื้อปลาดุกแช่เย็นที่เร็วที่สุด ได้แก่ประเทศเวียดนาม จนกระทั่งในช่วงปี ค.ศ. 2003 สหรัฐฯ ได้เริ่มการรณรงค์ต่อต้านเนื้อปลาดุกแช่เย็นนำเข้าจากเวียดนาม อันเป็นผลให้ผู้ส่งออกปลาดุกไม่สามารถใช้ชื่อสินค้าปลาดุกที่นำเข้าว่าเป็น Catfish ปลาดุกนำเข้าจากภูมิภาคเอเชียและแหล่งอื่นๆ จึงเป็นที่รู้จักกันในชื่อปลา Panga/Basa-Sutchi/Sawai ส่วนในประเทศเม็กซิโกเป็นที่รู้จักโดยทั่วไปในชื่อปลา Bagre de canal
การผลิตและตลาดการส่งออก-นำเข้าเนื้อปลาดุกแช่แข็ง
เวียดนามมีความสามารถผลิตปลาดุกได้ปีละกว่า 1 ล้านตัน ที่สามารถแปลงเป็นเนื้อปลาดุกแช่เย็น (fillets) ในสัดส่วนหนึ่งส่วนสามของน้ำหนักปลาทั้งตัว ในปี 2011 ได้เวียดนามได้ส่งออกเนื้อปลาดุกแช่เย็นประมาณ 380,000 ตัน มูลค่าการส่งออก 1.8 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ
เวียดนามมีกำลังการแปรรูปปลาดุกเพาะเลี้ยงเป็นเนื้อปลาดุกแช่เย็นได้ 3,500 ตันต่อวัน มีโรงงานแปรรูปเนื้อปลาแช่เย็นในระดับอุตสาหกรรม 405 แห่ง โดยมี 80 แห่งที่ได้รับการรับรองมาตรฐานเพื่อการส่งออกไปยังสหภาพยุโรป และอีก 30 แห่งที่ได้รับการรับรองเพื่อการส่งออกไปยังรัสเซีย ในจำนวนโรงงานดังกล่าว ร้อยละ 16 มีระดับการผลิตที่ได้รับการับรองมาตรฐานระบบ ISO
ตลาดการส่งออกเนื้อปลาดุกแช่เย็นได้รับผลกระทบจากวิกฤตการณ์เศรษฐกิจของสหรัฐฯ จากปี 2008 ต่อมาจนถึง 2011 ซึ่งได้รับผลกระทบจากวิกฤตการณ์การเงินในสหภาพยุโรป ราคาปลาดุกที่ตกต่ำในปี 2008 ได้ส่งผลให้ผู้เพาะเลี้ยงปลาดุกในเวียดนามไม่สามารถระดมทุนเพื่อการเพาะเลี้ยงในปี 2009 สร้างแรงกดดันให้ราคาถีบตัวขึ้นในปี 2009 (ราคาขายของเนื้อปลาดุกแช่เย็นในยุโรปในปีนั้น มีราคา 2.65 เหรียญต่อกิโล)
ตลาดที่สำคัญที่สุดสำหรับเนื้อปลาดุกแช่เย็นคือ กลุ่มประเทศยุโรป สหรัฐฯ และรัสเซีย โดยในปี 2011 ยุโรปได้นำเข้าเนื้อปลาน้ำจืดแช่เย็นในปริมาณ 209,000 ตัน โดยร้อยละ 90 ของเนื้อปลาน้ำจืดแช่เย็นที่นำเข้าในปีนั้น เป็นเนื้อปลาดุกแช่เย็น ส่วนสหรัฐฯ ได้นำเข้าเนื้อปลาดุกแช่เย็นประมาณ 92,000 ตัน เป็นปริมาณการนำเข้าที่เพิ่มขึ้นร้อยละ 59 จากปี 2010
เนื้อปลาดุกแช่เย็นเป็นสินค้าที่ได้รับความนิยมสูง มีตลาดนำเข้ากว่า 100 ประเทศ ในช่วงหลังนี้ การส่งออกเนื้อปลาดุกแช่เย็นไปยังกลุ่มประเทศอเมริกากลาง และอเมริกาใต้ได้มีการขยายตัวอย่างรวดเร็ว โดยเม็กซิโกเป็นผู้นำเข้าเนื้อปลาดุกแช่เย็นอันดับ 5 ของโลก ตามด้วยประเทศโคลัมเบีย บราซิล และคอสตาริกา ทั้งนี้ ในปี ค.ศ. 2011 เม็กซิโกได้นำเข้าปลาดุกแช่เย็นเป็นปริมาณ 73,117 ตัน มูลค่า 227 ล้านเหรียญสหรัฐฯ
โอกาสการพัฒนาและปัญหาอุปสรรคของตลาดเนื้อปลาดุกแช่แข็ง
การขยายตัวของตลาดเนื้อปลาดุกเแช่เย็นในประเทศลาติอเมริกา ได้มีแรงผลักดันให้หน่วยงานด้านประมงของประเทศเหล่านี้ เริ่มเพ่งเล็งการควบคุมการนำเข้า รวมทั้งพิจารณาการส่งเสริมการเพาะเลี้ยงภายในประเทศเพื่อส่งเสริมภาคประมงน้ำจืด และเพื่อหารายได้จากการส่งออก จากการศึกษาของหน่วยงานต่างๆ ของกลุ่มประเทศเหล่านี้ ได้มีการเสนอมาตรการ 3 อย่างเพื่อรองรับการขยายตัวของตลาดปลาดุกแช่เย็นนำเข้าจากต่างประเทศ ดังนี้
· อนุมัติให้มีการนำเข้าจนกว่าจะเห็นแนวโน้มของความต้องการสินค้า หรือขนาดของตลาดที่คงที่ (เป็นมาตรการที่เหมาะสมสำหรับช่วงการนำเข้าแรกเริ่ม)
· ดำเนินนโยบายป้องกันตลาดภายใน โดยการกำหนดภาษีนำเข้า หรือมาตรฐานสุขอานามัยอาหาร หรือการสร้างภาพพจน์ในทางลบต่อสินค้านำเข้าดังกล่าว (เป็นมาตรการที่เริ่มใช้เมื่อการนำเข้ามีปริมาณสูง และเริ่มบีบตลาดสินค้าอาหารทะเลอื่นๆ และมีผลกระทบต่อชาวประมงของประเทศผู้นำเข้า)
· แข่งขันโดยการส่งเสริมการเพาะเลี้ยงภายในประเทศ (เป็นมาตรการที่มีโอกาสสร้างรายได้จากการส่งออกสำหรับประเทศที่ภูมิอากาศและแหล่งน้ำที่เหมะสม)
กรณีย์การกีดกันการนำเข้าเนื้อปลาดุกแช่เย็นจากเวียดนามในสหรัฐฯ เป็นตัวอย่างการรณรงค์กีดกันสินค้าที่ได้รับการวิจารณ์อย่างสูง และเวียดนามได้โต้ตอบกลับโดยการประท้วงทั้งข้อกล่าวหาของ WWF และ การสอบสวนการทุ่มตลาดในสหรัฐฯ ส่วนประเทศอื่นๆ ที่ได้มีการกีดกันการนำเข้าเนื้อปลาดุกแช่เย็นได้แก่ ประเทศบราซิล ที่อ้างเหตุผลเพื่อปกป้องชาวประมงภายในประเทศ และเม็กซิโก ซึ่งได้ห้ามการนำเข้าจาดเวียดนามและจีน โดยอ้างเหตุด้านสุขอานามัยเนื่องจากเป็นสินค้าที่สามารถมีการติดเชื้ออหิวาฯ นอกจากนี้แล้ว ประเทศอียิปต์ รัสเซีย อิตาลี และสเปน ต่างก็ได้อ้างเหตุผลด้านสุขอานามัยเพื่อยุติการนำเข้าเป็นช่วงๆ ซึ่งได้มีผลต่อทัศนคติของผู้บริโภคลดความต้องการของสินค้านี้อย่างเห็นได้ชัดเจน
สถิติการนำเข้าปลาดุกในเม็กซิโกปี 2009-2011
กระทรวงเกษตรและประมงเม็กซิโก (CONAPESCA) ได้จัดพันธุ์ปลาดุกเป็นปลาประเภทเลี้ยงเพื่อความสวยงาม (ornamental) และไม่จัดเป็นพันธุ์ที่อนุญาติให้มีการเพาะเลี้ยงเพื่อเป็นอาหารได้ แต่มีภาคเอกชนที่สนใจที่จะพัฒนาธุรกิจด้านนี้ หน่วยงานราชการของเม็กซิโกจึงกำลังพิจารณาระเบียบมาตรฐานการนำเข้า รวมทั้งประเด็นที่เกี่ยวข้องต่างๆ ทั้งนี้ เมื่อเดือนกรกฏาคม 2011 สำนักงานสถิติแห่งชาติเม็กซิโกได้เปลี่ยนรหัส HS code ของปลาดุกนำเข้าจาก HS 03042999 เป็น HS 03046201 โดยสินค้าเนื้อปลาดุกแช่เย็นดังกล่าว มีการจัดเก็บภาษีในอัตราร้อยละ 20
Source: World Trade Atlas
รายชื่อผู้นำเข้าปลาดุกในเม็กซิโก
1.-COMERCIALIZADORA MEXICO AMERICANA, S.A DE C.V
NUEVA WAL-MART DE MEXICO S. DE R.L, BODEGA AURRERA, SUPERAMA,
SAM’S, VIP’S, WAL-MART SUPERCENTER
Mr. Carlos Enrique Ortega, Imports Sub-manager
Address: Av. De la
Luz 34, Parque Industrial LaLuz, Cuauytitlan Izcalli, Mexico 54380
Tel: (52) (55) 5899 1200 Ext. 1260
Fax: (52) (55) 58991242
2.- TIENDAS SORIANA, S.A DE C.V
Mr.
Rene Sánchez Franch, Department Sub-Director
Address: Alejandro de Rodas 3102-A, Col. Cumbres 8°
sector, Monterrey N.L
Tel: (52) (81) 83299000 Ext. 8764
Fax: (52) (81) 83299161
3.-EMPACADORA DEL GOLFO DE MEXICO, S.A DE C.V
Ms. Alejandra Espinosa Gama, Purchasing Manager
Address: Framboyanes 1393, Col. Bruno Pagliali, Veracruz 91697
Tel: (52) (229) 9810614, 98111798 Ext. 105
Fax: (52) (229) 9395858
4.- GRUPO MARITIMO INDUSTRIAL, S.A DE C.V (GRUPO MAR)
Mr.
Juan Garcia Figueiras, Import and Export Manager
Address:
Central Oriente 5, Parque
industrial Fundeport, Manzanillo, Colima 22219
jfigueiras@grupomar.com
Tel:
(52) (314)3311420 Ext. 141
5.-TIENDAS COMERCIAL MEXICANA, S.A DE C.V
BODEGA COMERCIAL MEXICANA, MEGA COMERCIAL MEXICANA
TIENDAS SUMMESA
Mr
Arsenio Iruretagoyena Bravo, Fish and Shellfishes Purchasing Manager
Address: Vallejo 980, Fracc. Industrial Vallejo, Mexico
DF 02300
Tel:
(52) (55) 52709770, 52709769
Fax: (52) (55) 52709732
6.-TIENDAS CHEDRAUI, S.A DE C.V
Mr.
Anton Martinez
Address: Constituyentes 1150, Edif. 3, PA
Col. Lomas Altas, Mexico DF 11950
Tel: (52) (55) 11038000 Ext. 8112, 11038017
Fax: (52) (55)11038000 Ext. 8069
7.-COMERCIALIZADORA DE IMPORTACIONES Y EXPORTACIONES
TERRESTRES, S.A DE C.V
Mr. Enrique Burgos, President
Address: Providencia 1142, Col. Del Valle, Mexico, D.F 03100
eburgos@prodigy.net.mx
Tel.: +52 (55) 56 41 55 98
Fax: +52 (55) 56 76 80 38
8.-MARINDUSTRIAS, S.A DE C.V
MARISTMO, S.A DE C.V
MARFRIGO, S.A DE C.V
MARITIMA INDUSTRIAL PESQUERA, S.A DE C.V
Ms. Juan Carlos de
los Santos Manzo, Purchasing Manager
Address:
Central Oriente 5
Parque Industrial F. Ramirez Fondepot, Manzanillo Colima 28219
Tel:
(52) (314) 3311420, 3365055 Ext. 116
Tel:
(52) (314) 3365993
